Te Whatu Pōkeka (Māori)

'Te Whatu Pōkeka: Kaupapa Assessment for Learning Māori: Early Childhood Exemplars' were developed to provide a resource based on a kaupapa Māori perspective and context. The focus of the resource is the assessment of Māori children in Māori early childhood settings.

Wāhanga Tuatahi: He Kupu Whakataki

Ko te whāinga o tēnei rauemi, he akiaki i te tangata ki te wānanga, ki te whakarato wheako, me ōrātou tirohanga ki ngā ariā, ngā whakaaro, me ngā tikanga o roto. Ko te tūmanako, ka āhei ngā wāhi whakaako kaupapa/whānau ki te whakamana, te whakawhiti kōrero, me te waihanga kia kaha ake ngā uara, ngā tautake me ngā tikanga e pā ana ki te Aromatawai Kaupapa Māori.

Ka tūhura tēnei pukapuka i ngā horopaki ahurea, me ngā hātepe whai tikanga kua tākohatia ki ngā āhuatanga katoa o te atawhai i te tamaiti i a ia e tipu ana, e whanake ana. Ki tā Rāmeka whakapae mōngā aromatawai i whakatūria i runga i te pūtake o te kaupapa Māori o te waka kei tērā taumata e Māori ai ngā angitu a ngā tamariki Māori me ngā whānau.

E whai ake nei ko ngā hua kua puta mai i ētahi o ngā hui a ngā kaimahi Māori e pīkau i ngā kaupapa kōhungahunga mōngā tamariki Māori, me tētahi ohu tuhituhi i rauika mai e te Tāhuhu o te Mātauranga i te tau 2003.

Ka arotahi tēnei aromatawai ki te tamaiti i te ao Māori, ā, ko te reo me te ahurea tamaiti ka rangona puta noa, ehara ko te reo o te pakeke, te rōpū rānei. E taurangi ana mātou kia kore ai e noho pūreirei te tuakiri o te tamaiti mai i a ia e nohinohi ana, tae atu ki tōna pakeketanga. Ko te reo Māori, ngā tikanga Māori, ngā hītori me ngā kōrero tūpuna ngā wāhanga matua o ngā tautake, ngā ariā me ngā takinga o tēnei kaupapa.

Ko ngā kōrero katoa o tēnei tuhinga e hāngai ana ki ngā tikanga o te ao Māori. Ka kōrerotia ngā aroro me ngā tirohanga Māori kia whai māramatanga ki ngā ariā e whakatairanga ana i te tautake o te kaupapa nei. Ko ēnei tirohanga kei te pūtake o ngā tauira katoa.

  • Te Whatu Pōkeka: He Tauira Kaupapa Māori mō te whakaako aromatawai
    • Kua tapaina tēnei kaupapa, Te Whatu Pōkeka. E whakaatu ana tēnei i te mahi whatu Pōkeka muka mai i te harakeke. Ka whakamarumaru tēnei i te pēpi ki ngā tuāhuatanga o te taiao. Kua āta whatu ētahi kura Tō roa ki roto i te Pōkeka hei whakamahana, whakapai, whakaāhuru noa. He whakaritenga tēnei ki tētahi wāhi mahana, haumaru, kia taea ai te whakawhanake ake o te pēpī. Auahatia hoki te Pōkeka ki te āhua o te pēpi i a ia e ako, e tipu ana. Heoi anō , ki tā te horopaki o tēnei kaupapa; me auaha ai te marau e te tamaiti.

  • Te anga me ngā ihirangi o tēnei puka rauemi
    • Ka toko te wāhanga tuatahi o Te Whatu Pōkeka ki tētahi tauparapara rongonui e whakamārama ana i ngā wāhanga o te mauri ora, ā, he āhuatanga whakapapa e hono ana ki te wairua o te tamaiti Māori. Ka kitea ngā hononga o ngā ariā me ngā pūnaha mai i tēnei tauparapara i roto i ngā aroro whakatipu, whakaako anō  hoki.

      Ko ngā ariā matua o tēnei tauparapara e tohu ana i te huarahi kua whāia e ngā tamariki Māori ki te mau i tō  rātou ake mana, mauri, tō  rātou ake wairua me ngā taonga tuku iho. Ko ngā tikanga Māori pēnei i te manaaki, te aroha, te awhi, te tautoko me te tiaki kei te taunaki o ngā wheako katoa.

      Ka whai tonu tēnei wāhanga i ngā aroro ako i roto i te horopaki Māori, ā, kei te tūāpapa o ngā mahi whakaako ko ngā tikanga Māori. Ka hono hoki tēnei ki Te Whāriki me ērā aromatawai e whai ana i ngā aroro Māori. Ko ngā mahi ā ngā pakeke ka whakamāramahia i roto i ngā mahi ako, whakaako anō  hoki.

      Puta noa i tēnei wāhanga he kō rero kua tangohia mai i ngā tuhinga o ngā kaiwhakahaere kaupapa me ngā kaiwhakaako o ngā wāhi i whakaae ki tēnei kaupapa aromatawai. Ko ēnei kō rero e whakaatu ake i ngā tauira e hono ana i te tautake, ngā hātepe o ngā kō hanga me ngā whakaaro o ngā kaimahi.

      Ka arotahi te wāhanga tuarua ki ngā kauneketanga o ngā kō hanga i uru atu ki tēnei kaupapa. Ko ngā kō rero e whakaatu ana i ngā āhuatanga matua o te whanaketanga me te kauneketanga o ngā kō hanga. Kei tēnei wāhanga hoki ngā tauira i whiriwhiria e ngā kō hanga hei whakaatu i te aromatawai tautake me ngā takinga. Kua whakauru anō  he anga hei hono i ngā aroro o te tauparapara ki ngā tauira.